Bağımlılık davranışları sadece bireyi ilgilendiren konulardan değildir. İster internet bağımlılığı olsun, ister sigara, alkol, madde, kumar, vb. olsun bütün bir aile olumsuz yönde etkilenir.
Bağımlılıkların aile içi iletişim ve etkileşimi azaltıcı etkileri yanında, maddi kaynakların tüketilmesi, aile bireylerinin ihtiyaçlarının karşılanamaması, aile içinde yoğun güvensizlik ve endişe duygularının hâkim olması gibi sonuçları vardır.
Alkol- madde, ilaç, vb, bağımlılığı sonucu ailedeki bütün ilişkiler ciddi zarar görür. Aile içi bağlar gevşer. Olumsuz ittifak, üçgenleşmeler ortaya çıkar. Çoğu alkol madde bağımlılığı sorunlarına ciddi şiddet olayları eşlik eder. Şiddet hem eşe hem de çocuklara yönelebilir. Korku ve ev içi terör, ihmal, istismar olgularına zemin hazırlar.
Alkol, uyuşturucu, keyif verici madde, sigara kullanımı ve bağımlılığının yoğun olduğu bireylerde; aile içi suçlama davranışlarına sıklıkla rastlanır. Alkol ve madde kullanımı aile içi sorunları artırabildiği gibi mevcut aile içi sorunlar ve çatışmalar da madde kullanımını artırma gücündedir. Karşılıklı, olumsuz türde bir etkiye neden olur. Alkol ve madde kullanan bir bireyin ailede var olması, sadece içen, kullanan kişiyi değil bütün bir aileyi etkiler. Yetişkin bireylerin kendilerini rahatlatmak, sakinleştirmek ya da keyif almak amaçlı alkol, madde gibi alışkanlıkları sürdürmesinin aile üzerinde “karabulut “gibi bir etkisinden söz edilir.
Evin içinde yaşanan alkol- madde bağımlılığı önceleri görmezden gelinebilir. İnkâr edilebilir. Yalanlar, mazeretler vardır. Evin içinde konuşulması hoş görülmeyen “sırlar” dolanmaya başlar. Böyle bir ortam doğaldır ki, güvenlik hissini zedeler, kaygı ve endişe hâkim olmaya başlar. Özellikle çocuklar bu atmosferden çok fazla etkilenirler. Utanma, saklama, yok sayma eğilimlerine başvurarak baş etmeye çalışabilirler. Genellikle alkol-madde kullanan ebeveyne yönelik olumsuz yaklaşımlar geliştirirler. Alkolik-madde kullanan kişiler kolay kolay bağımlılıklarını kabul etmezler. İnkâr ederler. Diğer aile üyelerini mağdur etme ya da utanmalarına vesile olma durumunda bile kabullenmezler. Alkolik kişinin eşi ve diğer aile bireyleri çoğu kez problemi görmezden gelme eğilimindedir. Buna bazen çaresizlik, boyun eğme eşlik ederken, bazen tıpkı alkol alan gibi mazeret bulma eğilimi eşlik eder. Aileler dış dünyaya karşı “normal bir aile” imajı oluşturup, korumaya çalışırlar. Aile üyeleri hem birbirlerine karşı hem de etrafa karşı normallik oyununa devam edebilirler.
Madde ve alkol bağımlılığı sorunlarında sadece sorunu yaşayan kişi değil, ailenin de terapi sürecine dahil edilmesi önerilmektedir. Sadece bireyin maddeye yönelik tutum ve davranışlarının değişmesi yeterli değildir. Ailede yaşanan “negatif” durumun, olumsuz yaklaşım ve ittifaklarında değişmesi gereklidir. Aile hem maddeyi bırakma sürecinde kişiye moral ve motivasyon desteği sunabilir. Hem de maddeyi bırakma sonrası temiz olma halinin devam ettirilebilmesi için gereklidir.
