Anaokulu çağındaki çocuklar okumayı öğrenirken bazen önemli bir adımlar atlanıyor. Üstelik bu öğrenmelerini güçleştirecek kritik bir adım olduğu halde. Uzmanlar buna ‘işitsel farkındalık’ diyor. Bunun alamı her kelimeyi seslerin oluşturduğu bir kombinasyon olarak öğrenmesi. Bunun için en iyi yol kelimelerdeki sesleri tek tek birleştirmesi, ve günlük söylediği, -büyük, -küçük gibi kelimeleri seslerden oluşturması.
Bunu yapın:
Kelimeleri seslere bölerek pratik yaptırın. Çocuğunuza “Kedi kelimesindeki sesler nelerdir?” gibi sorular sorun, Beraber yavaşça sesleri söyleyebilirsiniz. Kelimelerin hecelerini bağlamalarından endişe etmeyin (Bu ayrı bir ders). Basit bir kaç kelime ile pratik yaptıktan sonra, “kahvaltı” ve “pencere” gibi daha zor kelimeleri deneyin. Önemli olan şey çocuğunuzun güvenli şekilde kelimenin içindeki sesleri çıkartabilmesi.
Öğretmenler ebeveynlere çocuklarına her akşam birlikte okuma yapması gerektiğini söylüyorlar, Fakat çocuğunuzla nasıl okumalısınız? Özenle okumaya çalıştığı bir cümleyi anlamadığında uğradığı hayal kırıklığı karşısında nasıl davranmalısınız? Bu durumda koca bir kitabı nasıl okuyacaksınız?
Bunu deneyin:
Çocuğunuzun çok iyi bildiği bir hikayenin kitabını seçip, onu yüksek sesle okumasını sağlayın. Kafiyeli hikayeler bu konuda çok başarılıdır çünkü kulağa müzikal gelen kafiye ezberlenmeyi kolaylaştırır. Bu okumaya yeni başlayan çocuğunuza, en basit “okuyabiliyorum” kitapları olsa dahi başarma hissini verecektir.
Çocuğunuz muhtemelen pek çok kelimeyi biliyor ve çözümleyebiliyordur ancak okuma hızı hikayeden gerçekten keyif almasını hatta okuduğunu anlamasını engelleyebilir. Okumaktan zevk alması için bu yumuşak geçişi nasıl sağlayacaksınız? Çocuğuzun okuduğunu otomatik olarak anlamasını sağlayıp okuma konusunda bir ileri seviyeye geçmesine nasıl yardım edeceksiniz? Onun kelime dağarcığını genişletmesini ve böylece gördüğü bir kelimeyi okumasında zorlanmamasını nasıl sağlayabilirsiniz?
Bunu yapın:
İkinci sınıf için uygun kelimeler listesi oluşturun. Çocuğunuza kelime avı oyunu oynayacağınızı söyleyin. Oyunu belirlediğiniz ve onun dertli olduğu kelimeleri yakalamak için oynadığınızı anlatın ve okurken o kelimeleri yakalamasını sağlayın. Onun sevebileceği bir hikayeden 10 veya 20 tane problemli olduğu veya okurken yavaşladığı kelimeleri tespit edip onları avlatın. Bu kelimeler genelde zor hecelenen, uzun, bileşik fakat gün içerisinde kullanılan kelimelerdir. Çocuğunuzla bu kelimelerle problemi kalmayana dek her gün oynayın.
Üçüncü sınıf sihirli bir şekilde geçiş sağlar. Bu sınıftaki çocuklar bir gün gelir ve artık kelimeleri takır takır okumaya başlamış, kitaplardan bir şeyler öğrenerek araştırma yapmaya, okuduğu yazıdan keyif almaya ve evren hakkında yeni şeyler öğrenmeye başlarlar! Çocuğunuz bu geçişte zorlanıyorsa ne yapabilirsiniz? Belki ona okumayı bırakıp, okumayı öğrenmesi gerektiğini, kendi kendine yüksek sesle okuması gerektiğini söyleyebilirsiniz. Ancak araştırmalar bunun bir hata olduğunu göstermiştir. Yapılan bir araştırmaya göre çocuğun okuma hızını geliştirmesinde, kelime hazinesini genişletmesinin, kelimeleri çözme stratejilerine odaklanmasından daha faydalı olduğunu göstermiştir.
Bunu yapın:
Çocuğunuzun okumayı öğrenmede geri kalmadığından emin olun, Tabi ondan bir ansiklopedi açıp herhangi bir bilim projesi hakkında araştırma yapmasını beklemeyin, ancak ileri düzeydeki yazılardan da bir şeyler anlasın. Bu süreçte, uğraşarak okuması gereken yazılar okumasını sağlayın, onunla kurduğunuz diyaloglarınızda duymadığı veya kullanmadığı kelimeleri kullanın ve önemli meseleler hakkında konuşun, dünya işleri, tarih, diğer bir değişle onun ilgisini çekebileceğini düşündüğünüz konular bulun. Emin olun ki bu iletişim ciddi bir öğrenme gücü oluşturacaktır. Bu şekilde duyduğu yeni kelimeleri çözümleme hızı da artacaktır ve böylece öğretmen tahtaya “içerik” yazdığında bunu öğrenmenin gerisinde kalmayacaktır.
Bu yıl çocuklarda okuma isteği bir seviye üste çıkar. Aniden ödevler, raporlar, haftalık projeler, dönem ödevleri ve endişeyle beklenen testler. Aynı zamanda bu yıl sebep ne olursa olsun, okuldan nefret ettiklerine karar verdikleri yıldır. Dördüncü sınıf okuma yetisinin büyük değişiklikler gösterebileceği bir dönem. Bu çağdaki çocuklar artık bölümlerden oluşan ve gençleri hedefleyen romanları okumaya başlayabilirler. Bu çağdaki çocukların büyük çoğunluğu artık konunun derinliklerine inebilme özelliğini kazanırlar. Doğru kitaplar ve biraz cesaretlendirmeyle dördüncü sınıf öğrencileri küçük bir bilim adamı, gurme, şef, fedakar bir sanatçı veya düşünceli bir öykücü olabilir. Anahtar, çocuğunuza tutkularının peşinden gitmesine yardımcı olmanız.
Bunu deneyin:
Hafta sonu sabahlarını doğru kitabı aramak için harcayın, bunun anlamı büyük bir kitapçıyı veya kütüphaneyi ziyaret etmek veya çocuğunuzun ilgisi dahilindeki kişilere yaklaşarak ilgisine dair tavsiyeler almak da olabilir. Bu noktada çocuğunuza sadece okuldan verilen veya okuması gereken kitaplar yeterli olmayacaktır. Çocuğunuzun onu derinlemesine düşünmeye itecek ve özel bir görüş kazanmasını sağlayacak ilgisi olduğu kitaplara yönlendirmelisiniz.
