İstanbul Aile Vakfı Aile Danışmanlık Merkezleri’nde görevli psikologlar, Aile Gazetesi’nde “babalık” dosyasına özel açıklamalarda bulundular. Ortak kanaat; sorumluluk sahibi olan ve çocuğuyla sosyalleşen baba rolünün, sağlıklı babalığın olmazsa olmaz özelliği olduğunu ortaya koydu.
Baba adam, çocuğuyla sosyalleşir
Huzur ve mutluluğun kaynağı, toplumun ilk ve en güçlü çekirdeği aile kurumu, modernleşmeyle birlikte büyük ölçüde değişime uğradı. Aileyi içeren davranış kalıpları, annelik ve babalık rolleri de bu değişimden nasibini aldı.
Ailede oluşan açmazlar tarım toplumundan sanayi toplumuna evrilirken yaşandı. Bugün erkeklik ve babalık canlı bir krizin içerisinde tartışılıyor. Babalar, babalık görevlerini yerine getirmemekle, çocuklarını ihmal etmekle ya da rollerinden azade olmalarıyla karşı karşıyalar.
Yüzyıllardır temel görevi “geçimi sağlayan”, aileyi doyurmak olan, çocukları üzerinde mutlak hâkimiyete sahip “babalar”; bugün bir tür “yaşam koçu”na, “yetiştirici babalık”tan “pazar babalığı”na evrilmiş durumdalar. Günümüz gençlerinin baba olmaya karşı isteksizliği bir yana, var olan şartlarda babalığın aile içinde tartışmalı konumu bugün sorgulanmayı hak ediyor. Aile yapısında yaşanan değişimi babalık üzerinden okuduğumuz dosyamızla sizleri baş başa bırakıyoruz.
İstanbul Aile Vakfı Aile Danışmanlık Merkezleri’nde görev yapan Aile Danışmanı/Psikolog Mehmet Zahid Çakır, Gizem Topalcı, Gurbet Ulaşkın, Merve Nur Gündoğdu, Zahid Erkılıç, Elif Büşra Bozali, Amine Şentürk ve Zeynep Beyza Erkılıç ailede babanın rolüne dair değerlendirmelerde bulundular.
Klinik Psikolog Mehmet Zahid Çakır
En iyi kaptan, fırtınalı havada gemisini ustalıkla idare edip menzile ulaştıran kaptan değil, gemisini fırtınaya sokmadan varacağı yere sağ salim götürendir. Ancak ufukta kaçınılmaz bir fırtına varsa bu durum kaptanın hatası olmaz. Gemiyi idare ederken kriz ve stres yönetimi, planlama becerileri, problem çözme becerileri gibi yetenekleri ile gemiyi varacağı yere ulaştırmaya çalışır. İnsanların dünya yolculuklarındaki rotaları üzerinde çeşitli krizler ve fırsatlar bulunur. Yol üzerinde bulunan bu kriz ve fırsatları değerlendirme becerisine göre varmak istediği menzile yaklaşır veya uzaklaşır. Bu yolculuğun başlangıcındaki seçimler yolculuğun seyrini şüphesiz etkileyecektir. Çocukluk ve gençlik yılları bu yolculuğun başlangıç dönemine denk gelmektedir. Çocuklar ve gençler bu dönemde gemiyi idare ederken dümende tecrübeli ellere ihtiyaç duyarlar.
Anne ve babaların bilgi, beceri ve tecrübeleri ile bu dönemde evlatlarının hayatlarına dokunuşlar yapmaları son derece önemlidir. Bu dokunuşların amacı, onların gelecekteki muhtemel krizlere ve fırsatlara hazır olmalarını sağlamaktır. Bunu yaparken de mümkün oldukça sığ sulardan, fırtınalı bölgelerden ve korsan tehlikelerinden uzak durmaya çalışılmalıdır. Anne ve babalar çocukların hayatlarında akademik gelişim, ergenlik, sosyal gelişim gibi konularda muhtemel tehlikelere karşı uygun bir şekilde hazırlanırlarsa uygun yönlendirmelerle herhangi bir çatışma olmadan bu konularda bir ilerleme sağlanacaktır.
Elbette çocuklara ve gençlere yapılacak yönlendirmeler onların anlayabileceği ve işe yarayacak yönlendirmeler olmalıdır. Aksi halde çocuklar ve gençler, ne kadar ihtiyaç duyarlarsa duysunlar kendi gemilerinin dümeninde anne ve babalarının müdahalesini istemeyeceklerdir. Bu yolculukta en önemli husus evlatların anne babaları ile kurduğu iletişimin kaliteli olması, yani bağları güçlü bir aile olmaktır. Unutulmamalıdır ki çocuklar ve gençler kendi gemilerinin dümeninde tek söz sahibi olma konusunda ısrarcı olabilirler. Aynı zamanda önlerine çıkan tehlikeler karşısında yardım isteyebilecekleri ebeveynlerinin varlığından emin olduklarında bu yardımı talep ederler ve birçok problem büyümeden çözülebilir.
Psikolog/Aile Danışmanı Gizem Topalcı
Hepimiz hayatta çeşit çeşit rollere sahibiz. Sağlıklı ilişkiler yönetebilmenin önemli koşullarından biri de roller arasındaki dengeyi sağlayabilmektir. Aile içinde bir erkeğin hem baba hem koca olmak üzere iki farklı rolü mevcuttur. Baba olmanın sorumluluk ve hakları başka iken eş olmanınkiler başkadır. Yeterince sorumluluk almayan iki rol arasında yaşanan karmaşalar aile sistemine zarar vermektedir. Bu yüzden aile içindeki sorunların kaynağına bakarken rollerin ve sınırların sağlıklı olduğundan emin olmak oldukça kıymetlidir.
Uzman Klinik Psikolog Gurbet Ulaşkın
Ergenlik dönemi bireyin bilişsel, sosyal ve psikolojik açıdan olgunlaşma ve kimliği inşa etme süreci olarak tanımlanmaktadır. Ergenin bu dönemde sağlıklı özdeşim kurabileceği nesnelere ihtiyaç duyması bu nedenle kaçınılmazdır. Hiç şüphesiz bu nesneler arasında listenin başında babalar yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda, gelişim sürecine aktif olarak katılan babaların çocuklarında sosyal ilişki kurma becerisi, dili kullanabilme yetisi, zekâ düzeyi ve iyi oluş halleri üzerinde belirgin farklılıklar dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra babayla kurulan sağlıklı temasın saldırganlık davranışlar üzerinde düzenleyici rolü olduğu görülmektedir.
Psikolog/Aile Danışmanı Merve Nur Gündoğdu
Başlarda tüm dünyası anneden ibaret olan bebek babayı annenin babaya baktığı kadarıyla görür. Bu noktada babanın rolü; anneyi iyi hissettirmesi ve desteklemesi üzerinden çocuğa etki etmektedir. Fakat bu etki zamanla birincil bir hale gelir. Baba olmak, genellikle ekonomik ihtiyaçların karşılanması üzerinden değerlendirilebilmektedir. Fakat araştırmalar; babalarıyla iyi bir iletişime sahip olan çocukların, sosyo-ekonomik düzeyleri ne olursa olsun; okuldaki iletişimlerinin ve karmaşık durumlarda sorunlarla baş etme becerilerinin daha iyi olduğunu göstermektedir. Benzer bir şekilde, çocukların olumlu arkadaşlık ilişkileri kuramlarında da baba ile iletişimin kuvvetli olmasının önemli bir rolü olduğu görülmüştür.
Psikolog/Aile Danışmanı ve Zahid Erkılıç:
Çocukların gözünde gücü temsil eden babaların en temel sorumluluğu, çocuklarına ve etrafına karşı sahip olduğu gücü kontrollü olarak, kıvamınca nasıl yönetileceğini göstermek olduğunu söyleyebiliriz.
Var olan gücün adil, merhametli, sınırları belli ve tutarlı bir şekilde yönetilmesi çocukların zihinlerinde istikrarlı, sağlıklı ve güvenli bir “Baba” figürü oluşturmasını sağlayabilir. Bu durum, çocuklar kendi güçlerinin farkına vardıkları zaman, ellerinde bulunan bu kaynağı -gücü- nasıl yöneteceklerine dair sağlıklı bir fikre sahip olma ihtimallerini arttırır. Babaların sahip olduğu bu ‘güç’ onların en büyük avantajı ve imtihanıdır.
Psikolog/Aile Danışmanı Elif Büşra Bozali
Baba çocukları için dayanılacak bir dağ, eşi için yaslanılacak bir omuzdur. Çocuk, ihtiyacı olduğu anda yaslanacak bir baba bulamazsa yalnız hisseder ve güvenmekte zorluk çeker. Çocuğun, baba dağına yaslanabilmesi için babanın güçlü olduğu kadar merhametli de olması gerekir. Destek gören, kendini güvende hisseder ve büyüme sürecinde daha özgüvenli olur.
Ayrıca, dağın tepesindeki fırtınalar ne kadar şiddetli olursa olsun kendisine dayananlara yansıtmayacak kadar güçlü olması beklenir babadan. Fakat unutulmamalıdır ki, ne kadar güçlü olursa olsun baba da her insan gibi zaman zaman dayanıp güç alma ihtiyacı hisseder. Sorumluluklarının ve rolünün öneminin farkında olan baba da her zaman bu desteği bulacaktır.
Psikolog Amine Şentürk
Baba, ergen için hata yapma payı bırakabilen, düşersem kaldıracak, uzaklaşmama müsaade edecek, çok uzaklaşırsam merhametle yanına çağıracak, her daim dönebileceğim ve kabul göreceğime sevgisine emin olduğum bir dağdır. Yargılanmak değildir doğruya ve güzele yönlendiren, örnek olmaktır. Kendi hayallerime ve hedeflerime saygı gösteren ve imkanınca destek olmaya devam eden sağlıklı bir kuvvettir.
Psikolog/Aile Danışmanı Zeynep Beyza Erkılıç
Bir ailede anne de baba da çocukların büyütülmesinde ve yetiştirilmesinde aktif rol oynar. Gerek maddi ihtiyaçlar gerekse manevi/duygusal ihtiyaçlar çocukların gelişiminde doldurulması gereken çok kıymetli ihtiyaçlardır. Genelde toplumsal kodlarımızda görev dağılımını annenin manevi ihtiyaçlara baktığı babanın da maddi gereksinimleri sağladığı bir tablo söz konudur. Bu görevler çok kıymetlidir ve yerine getirildiği zamanlarda çocukların büyümelerinde büyük oranda sağlıklı bir ortam oluşturulmuş olur.
Burada göz ardı edilmemesi gereken bir husus; çocukların annelerinin duygusal desteğine gereksinim duymaları gibi babalarının da desteğine ihtiyaç duyarlar. Babaların evlatlarının duygusal ihtiyaçlarına önem vermesi ve cevap vermesi onların yetişkin oldukları dönemde kendinden emin, psikolojik ve fiziksel olarak daha sağlıklı bireyler olmasına oldukça katkı sağlayacaktır.
