Çocukların gelişiminde gerileme nedir?
Çocuğunuzun önce gelişim gösterdiğini sonrasında ise gelişiminde gerileme olduğunu fark ettiyseniz, yalnız değilsiniz. Örneğin çocuğunuz tuvaletini kendi başına yapmayı öğrendikten sonra tuvaleti kullanmayı reddedebilir. Gelişimde gerileme, büyümekte olan çocuklarda, özellikle de yürümeye yeni başlayan çocuklarda yaygındır. Çocuklarda gerileme diğer adıyla regresyon yani çocukların yeniden bebeksi davranışlar sergilemesi, aileler için endişe verici olabiliyor. Regresyon en çok 3 ila 6 yaş arasında görülüyor.
Tıpkı yetişkinler gibi çocuklar da kaygı ya da stres ile baş etmek için bazı yöntemleri deniyor. Bu yöntemler arasında en yaygın şekilde görülenler inkar etme, içe kapanma ve yansıtmadır. Kimi zaman da kaygıyla baş etme yöntemi olarak gerileme yani regresyon tercih ediliyor. Özellikle 3 ila 6 yaş arasında olan çocuklar için gerileme daha kolay bir yönteme dönüşebiliyor. Anne babalar çoğu zaman bu durumu çocuklarının bir gelişim problemi yaşaması ile ilişkilendiriyor ve haliyle ciddi bir endişe içerisine girebiliyor. Öncelikle bu durumu bir ‘felaket’ gibi değerlendirerek paniğe kapılmamak gerektiğini belirtelim. Elbette çocuklarda regresyon ciddiye alınması gereken bir konudur. Çünkü bu davranışlar, çocukların gönderdiği bir sinyal ya da bir başka deyişle bir mesajdır.
Çocuklarda regresyon davranışları sadece tek bir konuda ortaya çıkabildiği gibi birkaç farklı konuda da gerileme yaşanabilir.
Yaygın şekilde görülen regresyon davranışlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Parmak emme
- Altını ıslatma ya da dışkı kaçırma
- Bebeksi konuşmalar
- Bazı kelimeleri söyleyememe
- Kekemelik
- Çatal, kaşık tutamama, yemeği dökmeden yiyememe
Kimi zaman çocukların hayatında meydana gelen büyük bir değişiklik, geri dönme davranışlarına neden olabiliyor. Ancak kimi zaman da sadece anne ya da babanın çocuğa daha az zaman ayırması regresyon sonucunu doğurabiliyor. Çünkü çocuklar bu durumda eskisi gibi sevilmediklerini düşünebiliyor ve daha fazla ilgi görmek için bebeksi davranışlar sergilemeye başlıyor. Örneğin annenin yoğun olması ve akşamları çocuğu ile eskiden olduğu gibi sohbet edememesi, çocuklarda böyle bir tablonun ortaya çıkmasına sebebiyet verebiliyor.
Yaygın şekilde görülen regresyon nedenlerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Anne/baba ile çocuk arasında çatışmalı ilişki olması
- Aile içerisinde huzursuzluk olması
- Baskıcı ya da mükemmeliyetçi bir anne/baba tutumu
- Kardeş kıskançlığı
- Kardeş sahibi olma
- Aile içi şiddet
Aileler bu dönemde çocuklarına karşı çok daha anlayışlı yaklaşmalı ve çocuklarını anlamaya çalışmalıdır. Uzmanların ailelere önerileri ise şöyle:
Regresyon döneminde çocukların daha önce oluşturulan sınırlara uymasını beklememek gerekiyor. Anne babalar bu dönemde baskıcı bir tutum içerisinde olmamalı!
Gerileyen davranışlar çocukların duygusal dünyası ile ilgilidir. Bu nedenle çocuklara güvende olduğu hissini vermek, sevildiğini hissetmesini sağlamak çok büyük önem taşıyor.
Aileler çocuklarının bebeksi davranışları karşısında abartılı tepkiler vermemelidir. Abartılı tepkiler çocukların bu davranışlarının pekişmesine neden olabilir ya da kaygı düzeylerinin artmasına yol açabilir.
Çocukların anne babası ile daha fazla zaman geçirmesi de önemlidir. Birlikte oyun oynamak, parka gitmek, çocuklara kitap okumak gibi baş başa yapılabilecek aktivitelere daha fazla zaman ayrılmalıdır. Bu durumda regresyon davranışları tamamen ortadan kalkabilir.