Modern bireylerin çocuk sahibi olmamayı tercih ettiği gönüllü çocuksuzluk, yalnızca aile bağlarını değil, nüfus yapısını da değiştiriyor. Bu tercih, bireysel özgürlüklerin bir ifadesi olarak görülse de, nüfusun yaşlanması ve azalan doğurganlık oranları gibi kritik sorunlara yol açarak toplumların geleceğini tehdit ediyor.
Son yıllarda “gönüllü çocuksuzluk” kavramı, hem bireysel özgürlüklerin bir yansıması hem de geleneksel aile yapısına meydan okuyan bir yaşam tercihi olarak dikkat çekiyor. Çocuk sahibi olmamayı bilinçli bir şekilde seçen bireyler ve çiftler, bu tercihleriyle toplumsal normları sorgularken, aynı zamanda aile kurumunun sürdürülebilirliği konusunda endişelere neden oluyor.
Gönüllü çocuksuzluk, bireylerin herhangi bir biyolojik zorunluluk olmaksızın çocuk sahibi olmama kararını ifade eden bir kavramdır. Modern doğum kontrol yöntemlerinin etkinliğinin artması, kadınların iş gücüne daha fazla katılım göstermesi ve bireysel özgürlüğün öncelik kazanması gibi nedenler, bu tercihlerin yaygınlaşmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Özellikle Batı toplumlarında, bu tercih bir yaşam hakkı olarak kabul görse de, geleneksel toplum yapısının hâkim olduğu ülkelerde gönüllü çocuksuz bireyler baskılara ve dışlanmaya maruz kalabiliyor. Türkiye’de, çocuk sahibi olmayan bireyler genellikle ben-merkezci ya da mutsuz olarak etiketlenirken, gönüllü çocuksuz kadınlar erkeklere kıyasla daha fazla eleştiriyle karşılaşıyor.
Toplumda çocuk sahibi olmanın evliliğin bir gerekliliği olarak görülmesi, gönüllü çocuksuz çiftlerin sosyal çevrelerinde baskı hissetmelerine ve ilişkilerde gerilimlere yol açabiliyor. Amerika’da yapılan nitel bir çalışma, çocuk sahibi olmayan 60 yaş ve üstü bireylerin pişmanlıklarının yoğunluğunun yaşlılıkta artmakla beraber bu duygunun yaşam boyunca değiştiğini hissettiklerini ortaya koymuştur (Alexander ve arkadaşları, 1992)
Bu tercihin olumsuz toplumsal sonuçları da gündemde. Nüfus düşüşü, yaşlanan toplumlar ve sosyal güvenlik sistemlerinin çökme riski, gönüllü çocuksuzlukla ilgili en büyük endişeler arasında yer alıyor. Ayrıca, çocuk sahibi olmanın aile bağlarını güçlendiren bir faktör olduğu düşünüldüğünde, bu tercihin uzun vadede toplumsal yapıyı nasıl şekillendireceği merak konusu.
Sonuç olarak, gönüllü çocuksuzluk, bireyler için özgürlük ve kişisel mutluluk anlamına gelirken, aile kurumunun temel işlevlerini zayıflatabilecek bir tercih olarak değerlendiriliyor. Bu tartışma, bireysel haklar ile toplumsal çıkarların kesiştiği bir noktada yer alıyor. Gönüllü çocuksuzluk, toplumun geleceği için kritik olan nüfusun azalmasına neden olmaktadır.
Kaynakça
Alexander, B. B., Rubinstein, R. L., Goodman, M., & Luborsky, M. (1992). A Path Not Taken: A Cultural Analysis of Regrets and Childlessness in the Lives of Older Women. The Gerontologist
Sakman, E. (2021). Gönüllü Çocuksuzluk: Çocuk Sahibi Olmama Kararının Altında Yatan Faktörler ve Karşılaşılan Tepkiler Hakkında Bir Derleme. Psikoloji Çalışmaları,
Editör: İstanbul Aile Vakfı Araştırmacısı, Klinik Psikolog Esra Güneş
